De Dierenweide

Het gebied De Dierenweide is gelegen in het gebied Het Centrum. De Dierenweide is een gebied waarin dieper wordt ingegaan op een mogelijke invulling van de maatregelen in groenvoorzieningen en dient als voorbeeld voor andere gebieden in dit project. De maatregelen die getoond worden behoren tot een project (Project Dierenweide) dat momenteel wordt uitgevoerd. De maatregelen dienen wateroverlast in het eigen en omliggende gebied te mitigeren en water te bergen, infiltreren en af te voeren via de groenvoorziening de Dierenweide. Daarnaast zullen de maatregelen de recreatieve functie van het gebied niet ondermijnen en zouden deze zo ingericht kunnen worden dat het de recreatieve functie zelfs versterkt. De Dierenweide wordt ingericht als educatief centrum en een centrale ontmoetingsplek voor mensen in de wijk. Deze ontmoetingsplek kan ook mensen inspireren om na te denken over klimaatbestendigheid, waardoor ze dit mogelijk lokaal bij hun eigen huishouden toepassen.

Het budget voor Project De Dierenweide is een subsidie van de provincie voor het afkoppelen van honderd huishoudens in het gebied rond de groenvoorziening. Met een bedrag van €400,- per huishouden wordt dit vertaald naar een totaal budget van €40.000,-, wat uiteraard maar een klein bedrag is voor het creëren van een robuust systeem in de groenvoorziening én omliggend gebied. Met het gebruik van een schilsysteem of een gefaseerd systeem, zal de Dierenweide meer kans van slagen hebben met een verdeelde taak over het WijBedrijf en de gemeente. De voorzieningen in de Dierenweide worden overgedimensioneerd om ook water op te kunnen vangen van verder in het omliggende gebied. De weg van het water naar de Dierenweide toe dient de gemeente dan te financieren.

Technische details

De oppervlakte van de groenvoorziening van de Dierenweide wordt voorzien van een wadi en een bergingsvijver, echter zijn deze implementaties niet in de standaarduitvoering. De wadi en de bergingsvijver worden voorzien van een regelput die aangesloten zit op het overstortriool dat onder de dierenweide doorloopt. De wadi zal een verdieping in het maaiveld worden met een laag grond met een betere doorlatendheid (grondverbetering) met de grasmat erbovenop teruggeplaatst. In het midden van de wadi zal zich een regelput bevinden die het water via een buis naar het overstortriool brengt.

Participatie

Met een lopend project bij de Dierenweide is er een actorenanalyse uitgevoerd en het begin van een participatiestrategie opgezet.

In dit gebied zijn drie doelstellingen opgesteld:

• De deling van verantwoordelijkheid tussen hoofdactoren
• Het betrekken van de bewoners en andere actoren in het gebied bij het plan voor het ontwikkelen van een wadi op het terrein van de Dierenweide
• Het informeren en inspireren van de overige bewoners van Dieze-Oost met het plan en ze te stimuleren of activeren in zelf initiatief te nemen om klimaatadaptief te zijn

Om de actoren tezamen met hun te verwachten betrokkenheid, hun belang en hun te verwachte mate van invloed op het project in beeld te brengen is gebruik gemaakt van een krachtenveld In het krachtenveld worden de actoren gepositioneerd, op basis van hun (ingeschatte) belangen en invloed op het project en het proces dat moet leiden tot de realisatie van de wadi bij de Dierenweide. Wanneer een actor of betrokkene groen gekleurd is, betekent dat deze van begin af aan al positief tegenover het project staat. Een oranje actor is neutraal. Naar verwachting zijn er geen partijen bij voorbaat negatief tegenover de komst van de wadi.

Twee van de hoofdactoren, Gemeente Zwolle en het WijBedrijf, hebben naast veel invloed een uitvoerende rol waarbij de verantwoordelijkheid van plaatsen van de maatregelen opgedeeld wordt tussen hen. Hierbij zal het WijBedrijf alle maatregelen bovengronds treffen en met het groenbedrijf dit beheren en onderhouden, terwijl de gemeente te reline strategie ondergronds aanpakt.

Andere belangrijke actoren om mee te nemen zijn de bewoners, die zelf in en om het gebied heen wonen. Op basis van de huidige situatie is er naar verwachting bij weinig tot geen van de actoren nog de urgentie om bewust bezig te zijn met (de oorzaak van) klimaatadaptatie (onderstaande figuur (Leefstijlenkaart)). Om die reden is de primaire participatie opgave voor de Dierenweide om de bewoners en andere betrokkenen met name te laten participeren ten aanzien van de belevingswaarde van de wadi. Om deze zo beter te laten aansluiten op de behoeften van de directe omgeving. De opgave behelst daarentegen wel de potentie om impliciet bij te dragen aan het vergroten van het waterbewustzijn onder de betrokken actoren.

Het participatieproces start met het projectidee voor collectieve klimaatadaptieve maatregelen bij de Dierenweide, welke ook bij dragen aan de doorontwikkeling van het terrein tot een kleinschalige ontmoetingsplek voor de buurt ‘waar wat te beleven valt’. Deze eerste fase vormt de basis waar vanuit de betrokkenheid van de omgeving bij het project voor de Dierenweide wordt vergroot. Centraal in het proces staat namelijk de uitvoering van een belevingsevenement. De precieze invulling van dit evenement wordt via de werkgroep en het online platform met bewoners en andere actoren verder afgestemd. Een voorbeeld van het belevingselement bij de Dierenweide is weergegeven in onderstaande afbeeldingen.

Met de realisatie van de belevingswadi op het terrein van de Dierenweide, groeit ook de belevingswaarde voor het terrein. Voor onder andere bewoners, niet alleen uit de directe omgeving, wordt het daarmee ook steeds aantrekkelijker om af en toe een bezoek aan de buurtweide te brengen. Door hen tijdens het bezoek via bijvoorbeeld informatieborden, posters en flyers bij de Dierenweide te informeren en te enthousiasmeren over de gerealiseerde wadi, en de potentie van de gebiedsgerichte aanpak voor de rest van het plangebied, kan dit bijdragen aan het vergroten van het klimaatadaptieve bewustzijn van de bezoekers. Het bezoek maakt het concept van de gebiedsgerichte aanpak, het realiseren van collectieve klimaatadaptieve maatregelen, bovendien tastbaar.

Kosten

Met de schillentechniek in het achterhoofd wordt het straatbeeld zo aangepast dat in de eerste schil om de Dierenweide overlast wordt voorkomen en de dierenweide zelf technisch en visueel goed wordt ingericht. De maatregelen in deze schil zijn gedekt uit het afkoppelbudget van €40.000 en vormen een basisplan die vooral de waterproblematiek kan voorkomen in het gehele gebied en probeert de beleving, recreatie en educatie in het gebied te versterken.

De kosten in de tabel tonen de kosten voor het opzetten van de verschillende schillen. De maatregelen in de eerste schil bestaan uit variabele kosten en vaste kosten, waarbij de variabele kosten de gebiedsinrichting van de Dierenweide omvat. Deze kosten zijn variabel aangezien het Project Dierenweide nog loopt en deze kosten kunnen gaan variëren, terwijl de kosten van wegaanpassingen in een gedetailleerde kostenraming zijn vastgelegd. De geschatte kosten voor de tweede schil is berekend los van enige meekoppelkansen. Door de aanpassingen in de tweede schil af te stemmen met de MJOP aanpassingen en werkzaamheden, kunnen deze kosten flink afnemen.

Conclusie

De opgave in dit gebied zijn op gedetailleerd niveau vier verschillende onderwerpen: Afkoppeling, Maaiveldstromingen en Riool. Voor afkoppeling is afgesproken honderd huishoudens af te koppelen in de directe omgeving van de Dierenweide. Hiervoor is een kaart gemaakt met de meest geschikte locaties om af te koppelen. Bij de maaiveldstromingen is duidelijk dat de groenvoorziening van nature al het laagste punt in de wijk is, waardoor water hier al heen loopt bij een grote bui. Door het doorbreken van enkele trottoirbanden en het leggen van buisjes en gootjes, zal het water gestimuleerd worden om op een gecontroleerde manier naar de infiltratievoorziening te stromen. Deze infiltratievoorzieningen bevatten tevens een aansluiting op het overstortriool waardoor veel water gemakkelijk naar het oppervlaktewater kan stromen. Het gebied is aangesloten aan het rioolsysteem van het bemaalgebied Dieze Oost en is een bovenstrooms gebied. Het riool in het gebied is oud en niet berekend op klimaatbuien waardoor er bij deze buien water uit het riool de straat op kan stromen. Door het afkoppelen van verhard oppervlak zal de druk in het riool verlagen, waardoor er in eigen gebied en in benedenstrooms liggende gebieden (De Singel) minder waking uit het riool ontstaat. Naast het oplossen van de waterproblematiek wordt nagestreefd andere klimaatadaptieve doelen te bereiken, zoals het vergroten van de sponswerking voor minder verdroging in droge perioden en het verminderen van de hoeveelheid schoon water richting de RWZI. Het recreatieve karakter van het gebied wordt versterkt met behulp van de implementatie van de maatregelen. De goten die naar de bergingsvijver lopen zijn gekoppeld aan een handpomp waardoor kinderen de goten vol kunnen laten stromen met grondwater en kunnen leren over water en wateroverlast. De bergingsvijver is ook een vijver die de biodiversiteit vergroot (bijvoorbeeld gevogelte), mede door het plaatsen van flora rond de vijver. Het gebouw op de dierenweide kan ingericht worden als educatief centrum om bezoekers te leren over de maatregelen die zijn toegepast op de Dierenweide en mogelijk worden toegepast in de rest van Dieze Oost.