ToekomstSterk heeft samen in een team met UFO Urbanism (Angéla Kortleven), Fallow (Carmen van Maerke), Kragten (Jaap Spaans en Harry van Duijnhoven) en Saxion Hogeschool (Aniek Wierstra en Bauke de Vries) deelgenomen aan de tweede ronde van de Eo-Wijersprijsvraag. De prijsvraag luidt dit jaar: ‘hoe kunnen stikstofreductie en klimaatadaptatie samen een hefboom zijn om onze steden en landschappen klaar te stomen voor een aantrekkelijke toekomst?’. Vier regio’s nemen deel aan deze editie, wij gingen aan de slag in de Achterhoek.
De regionale opdrachtgever 8RHK stelde aan de deelnemende teams de vraag: ‘Hoe kunnen we droogte, energietransitie, transitie van de landbouw koppelen aan onze woonopgave door gebruik te maken van ons bodem- en watersysteem en het tegelijkertijd te herstellen?’. Onze inzending werd in de eerste ronde geselecteerd door de jury omdat zij waarde zagen in ons ‘echte aanpaksplan’. Door aan te haken op ondernemers, inwoners en grondeigenaren die al bezig zijn met innovatie geloven wij gericht waarde toe te kunnen voegen waar de omgeving naar vraagt.
Met onze inzending kijken wij terug in de tijd: Hoe leefden mensen vroeger samen in de Achterhoek? En welke mogelijke tijdspaden strekken zich nu voor ons uit? Net als in de rest van Nederland staat de regio voor verschillende transitievraagstukken die om ruimte vragen. Welke ruimte gaan we daarvoor gebruiken? 80% van de Achterhoek is in privébezit. Vroeger waren er nog gemeenschappelijke gronden: de Marken. Mensen beheerden dit samen, en ieder was eigenaar. Wij geloven dat het herintroduceren van gemeenschappelijk eigendom past bij het werken aan de transitieopgaven. Dat is hoe we kleinschaligheid en lokale belangen waarborgen.
Als we privégrond naar een gezamenlijk goed willen transformeren is het belangrijk dat de omliggende gemeenschap betrokken is bij deze omslag. Zo zorgen we ervoor dat de waarde die wij willen toevoegen voortkomt uit vraag van de omwonenden. Natuurlijk is het lastig om dit privébezit te versnipperen of transformeren om ruimte te vinden voor nieuwe initiatieven en plannen. Wanneer er bijvoorbeeld een landbouwer stopt met zijn bedrijfsvoering worden deze percelen eerder opgeslokt door “boer baronnen” die verspreid over de gehele regio grote industriële landbouw bedrijven. Het naar onze mening onwenselijke toekomstscenario. Zo blijft ons landschap privaat, ontoegankelijk en niet in dienst van haar inwoners maar van haar bezitters.
We zijn aan de slag gegaan in Steenderen, daar werkten we aan een toekomstperspectief voor een boerendochter die zelf al initiatief had genomen om te innoveren. Het bedrijf van haar ouders wordt niet voortgezet, dus zij stelde zichzelf de vraag ‘Hoe kan ik met onze grond iets betekenen voor het dorp?’. De woningopgave, natuurherstel, vernatting en gemeenschapsvorming zijn een aantal van de thema’s die aan bod kwamen in de planvorming. Hierbij betrokken we de omgeving. Directe buren, geïnteresseerde dorpsbewoners en andere innovatieve ondernemers uit de omgeving vormden samen de Landschapsraad, het nieuwe bestuur van de omgeving afgebakend met nieuwe grenzen. Een menselijke grens, strekkend tot aan de rand van ‘de buurt’ van het betreffende initiatief/plangebied.
Ons concept van deze Landschappen is uitgewerkt in onze inzending. Lees deze door aan de rechterkant van de pagina en laat je inspireren. In september en oktober zijn de slotbijeenkomsten, dan wordt er bekendgemaakt wie er regionaal en landelijk hebben gewonnen.
Lees de hele inzending hier rechts of download het bestand hier.
